مهدی زهرا (خرمشهر)

1- یکی دیگر از راهکارهای ترویج آسان ازدواج، اینکه پدران ومادران بکوشند فرزندان خود را در نخستین سنین ممکن برای پذیرش مسئولیت خانوادگی آماده کنند. تربیت دختران وپسران بنابر معیارهای اخلاقی قناعت و خویشتن داری، دیگر گرایی، مسئولیت پذیری و پشتکار، واقع گرایی در کنار آرمان خواهی و یادگیری مهارت های شغلی برای پسران در سنین نوجوانی بسیار مفید است، این امور به تعدیل خواسته های فرد هنگام ازدواج و در ادامه زندگی مشترک کمک بسیار می کند، چرا که بنابر پژوهش هه امروز اغلب جوانان، اعم از دختر و پسر خواسته های بلند پروازانه تری از ازدواج و شریک زندگی خود دارند.
2- اشتغال به تحصیل؛ بسیاری از دختران و پسران اشتغال به تحصیل را مانع ازدواج می دانند و تصور می کنند ازدواج مانع پیشرفت تحصیلی آنان می گردد، درحالی که هرچند ازدواج سبب می شود تا ساعت کمتری درس بخوانند، بازده آن بهتر وبیشترخواهد بود. دراین زمینه به نکته های زیر توجه کنید:
- فاصله میان عقد تاعروسی کمی بیشتر باشد.
- درماه ها ی اول ازدواج، تحصیل افراد تحت تأثیر قرار می گیرد. پس بهتراست شروع ازدواج با مقاطع حساس تحصیلی (کنکور،امتحانات و…) هم زمان نباشد.
- مراسم عروسی پس از گذراندن یک یا دوترم برگزار شود تا پایه های تحصیلی محکم شده باشدو امکان ترک تحصیل کمتر شود.
- عروس و داماد بادلگرمی و امید، یکدیگر را درمسیر تحصیل علم یاری دهند تا به موفقیت های بیشتری دست یابند.
- با قناعت می توان آرامش فکری و روحی بیشتری به دست آورد و در مسائل آموزشی و پژوهشی پیشرفت کرد.
- همسران در امور خانه به یکدیگر کمک کنند.
- والدین و خانواده ها از آنها حمایت کنند.
- کارهای اضافی و غیر ضروری از برنامه روزانه حذف شود تا زمان برای کارهای مهم فراهم می گردد.
- می توان هم زمان باهم یا زمانی که همسر در منزل نیست، درس خواند، زیرا برخی اوقات درس خواندن هنگام حضور همسر، نوعی بی توجهی به او تلقی می شود.
3- مسائل اقتصادی؛ مسائل اقتصادی را نباید مانع ازدواج دانست و اگر امکانات لازم وابتدایی برای زندگی مشترک وجود داشته باشد، می توان برای ازدواج اقدام کرد. دراین زمینه :
- باید به خداوند توکل کرد.
- پسران ضمن پایین آوردن سطح توقعات شغلی خود بکوشند تا شغل مناسبی بیابند و در این راه از اشتغال به مشاغل پاره وقت و نیمه ئپوقت نیز امتناع نکنند. باتلاش و توکل به خدا می توان در آینده صاحب موقعیت های شغلی مناسب تری شد.
- دختران نیز هنگام انتخاب همسر توجه کنند که پسر، جوهره کار و قابلیت تامین امکانات مورد نیاز را داشته باشدو اگر اهل کار وتلاش است، اما هم اکنون نمی تواند نیازهای زندگی رابرآورده کند، از حمایت خانواده تا زمان فراهم شدن امکانات بهره مند باشد.
- برای ازدواج نباید توقعات بالایی در میزان مهریه، جهیزیه ومسکن داشت. اگر این امور ساده گرفته شود، ازدواج آسان و شیرین خواهد شد. دعای خیر پدر و مادر نیز بدرقه راه سبب برکت زندگی آنها می شود. برای کمتر شدن مخارج ازدواج، خانواده ها با جلوگیری از تجمل گرایی و چشم وهم چشمی برای برگزاری جشن ساده بکوشند تا گرفتار بدی های سنگین پس از ازدواج نشوند.
- درتعیین مهریه افراط وتفریط نشود. به شرایط اقتصادی مرد توجه شود و باتعیین مهریه بالا، ازدواج و دختر جنبه مادی نگیرند.
از آنجا که تعیین جهیزیه در بیشتر مناطق ایران به عهده خانواده دختر است، گاهی فقر فرهنگی، پافشاری برآداب و رسوم غلط و مقایسه خود با دیگران، این ماجرا رابه یک معضل تبدیل می کند. بنابراین رعایت چند نکته لازم است:
-از نظر اسلام و قانون تهیه جهیزیه به عهده دختر و خانواده وی نیست و این تنها یک مسئله عرفی است.
- جهیزیه ومسکن، شرایطی برای آغاز زندگی مشترک است که با همت طرفین، خانه ها بزرگ تر خواهد شد و وسایل زندگی کامل تر. از این رو اگر جهیزیه مختصر بود و برخی ایراد گرفتند و رفتار نامناسبی نشان دادند، مرد باید مدافع جهیزیه و همسرش باشد و زن هم نباید درموضع دفاع قرار گیرد، زیرا پاسخ به هر ایرادی لازم نیست.
4- خدمت سربازی؛ خدمت سربازی مانعی برای ازدواج محسوب نمی شود وحمایت های والدین در دوره کوتاه سربازی به آنها کمک خواهدکرد. به علاوه اینکه مرد در دوران سربازی در محل سکونت خود و همسرش خدمت خواهد کرد وحقوق سربازی اونیز دوبرابر می شود. گاه می توان با توافق همسر، مراسم عروسی را تا پایان دوران خدمت سربازی به تعویق انداخت.
5- طلاق پدر ومادر؛ اگر طلاق پدرومادر مانع ازدواج است ،باید توجه داشت که:
- برخی نگران دعواها ودرگیرهای والدین و تأثیر منفی آن بردختر وپسر هستند، حال آنکه چه بسا دعواها و اختلافات، پنهانی و دور از چشم فرزندان بوده است.
- برخی نگران خلأهای عاطفی فرزندان طلاق هستند، حال آنکه ممکن است این خلأ به وسیله پدربزرگ یا فامیل های دیگر جبران شده باشد.
- برخی نیز نگران تربیت ناصحیح فرزند طلاق هستند، حال آنکه چه بسا فردی که نگهداری او رابرعهده گرفته، به خوبی وی راتربیت نموده باشد.
بنابراین:
-ازآنجاکه هردختر یا پسردیگری نیز دارای ضعف های اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است، دربرخورد با فرزند طلاق همچون دیگران باید فرآیند تحقیق انجام گیرد.
- درجلسات خواستگاری ضمن مطرح کردن به موقع این موضوع، دلایل طلاق والدین برای خانواده طرف مقابل توضیح داده شود. این کار سبب می شود تا آنها موقعیت رابهتر درک کنند.
-ازپدر و مادر او درخواست می شود تا در جلسه خواستگاری حضور داشته باشند و مدتی اختلاف های گذشته را برای تأمین آینده فرزند خویش کنار بگذراند.
-از مشورت وکمک ناپدری یا نامادری استفاده شود. اگر دختر یا پسر، آنها را افرادی با درایت و خیرخواه می دانند، از آنها خواسته شود تادر جلسات خواستگاری حضور یابند.

6- سن ازدواج؛ اگر دختر وپسر، رشد فکری مناسبی برای زندگی مشترک دارند، نباید ازدواج آنان به تاخیر بیفتد. ازدواج در اوایل جوانی سبب می شود تا افراد از تمام نعمت ها و برکاتی که ازدواج دارد، زودتر بهره مند شوندو پیش ازآنکه شخصیت آنها قالب محکمی پیدا کند، در کناریکدیگررشد کنند. کم سن بودن اغلب باعث انعطاف پذیری، گذشت و نشاط روحی بیشتر به همراه توقعات پائین تر، آسیب پذیری کمتر، سازگاری بیشتر با همسر و در نهایت، آرامش بیشتر زندگی خواهد شد.البته تجربه و پختگی برای افراد مسن تر، مزیتی برای زندگی مشترک به شمار می آید. بالا، آرامش بیشتری خواهد یافت. درباره نگرانی از بارداری خانم ها تا پس از چهل سالگی هم باردار می شوند. علاوه برآن، چه بسا افرادی درسنین پائین تر نیز از موهبت بچه دار شدن محروم باشند؛ اما آرامش را در زندگی مشترک خود تجربه کنند.
7- سخت گیری درمعیارهای ظاهری؛ نباید انتظار بالا از زیبایی همسر را مانعی برای ازدواج خود قرار داد؛ زیرا:
-زیبایی کامل نیست. پس باید سطح توقع خود رانسبت به زیبایی همسرتعدیل کرد.
- جلوه های زیبایی فراوانی در همسر وجود دارد که باید آنها راکرد و عقل را بر هوس حاکم ساخت. خداوند در قرآن کریم می فرماید:"فَإِن کَرِهتُمُوهُنَّ فَعَسَی أن تَکرَهُوا شَیئاً وَیَجعَلَ اللهَ فِیهِ خَیراً کَثِیراً “؛و اگر (زناتان )دلپسند شما نباشد؛چه بسا چیزی ناپسند شما باشد، درحالی که خداوند خیر فراوانی را درآن برای شما قرارداده است. (سوره نساء، آیه19)
- زیبایی پس از مدتی عادی می شود و آنچه مهم جلوه می کند، رفتار همسر است.
-زیبایی امرنی شدنی است و فردی که برای ازدواج انتخاب می شود، با آرایش، لباس و … زیبا خواهد شد. همان گونه که برخی زیبارویان، زیبایی واقعی ندارندو در صورت محو پیرایه ها و آرایش ها هرگز مورد پسند نخواهد بود.
-زیبایی امری ترکیبی است. چه بسیار دختران خوش سخن و خوش اخلاق و پسران مهربان و فهمیده که با اندکی زندگی مشترک، درچشم همسر خود زبیا ترین جلوه خواهند کرد.
- زیبایی نسبی است. چه بسا دختری درچشم پسری زیبا جلوه کند، حال آنکه مادر پسر او را نمی پسندد.
- زیبایی زیاد دختر یا پسر برای همسرانی که غیرت وحساسیت زیادی نسبت به برخورد جنس مخالف با همسرشان دارند ، گرفتار ایجاد خواهد کرد. هم همسر دائماً نگران است وهم زن یا مرد با محدودیت های رنج آفرین همسر مواجه بود.
- گاهی زیبایی همسر سبب غرور، تکبر و فخرفروشی او می شود که این زندگی مشترک را تلخ و غیر قابل تحمل خواهدساخت.
8- باورهای اشتباه ؛ برخی از باورهای نادرست در زمینه ازدواج، عبارتند از:
الف. ترس ازمحدود شدن آزادی های دوران مجردی؛ حال آنکه :
- ازدست دادن برخی از آزادی های دوران مجردی ، بهای رشد و آرامش گران بهایی است که در دوران تأهل به دست می آید.
- برای اینکه حس عدم آزادی به وجود نیاید، بهتر است طرح تازه ای برای روابط با دوستان درنظر گرفته شود؛ ازیک سو این کار فضایی جدید به وجود می آورد و از سوی دیگر از روابط دوره مجردی نیز درحد متعادل استفاده می شود. هنگام انتخاب همسر، نظر وی را درمورد آزادی های دوران مجردی و حفظ مواردی که برای شما مهم است، بپرسید تادر این زمینه به تفاهم برسید.
ب. ترس ازمشکلات زندگی؛ حال آنکه :
- نباید یاری خداوند را فراموش کرد.
- یاد آوری سابقه پیروزی برمشکلات به خوبی می تواند باعث افزایش امید و درنتیجه کاهش ترس باشد.
- مشورت با افراد موفق درزندگی برای کاهش ترس از مواجه با مشکلات زندگی بسیار مؤثر است.
- درانتخاب شریک زندگی باید به توانایی وی در حل مشکلات و تلاش برای مبارزه با آنها دقت شود.
- مشکلات و سختی ها با یاری خداوند تمام خواهد شد. ضمن اینکه پس از ازدواج برای حل مشکلات، همراهی به نام همسر خواهد داشت.
مقایسه با دیگران؛ درصورتی که:
- راز یک انتخاب صحیح، تناسب زن ومرد با یکدیگر است، نه تناسب با دوستان و آشنایان. مقایسه خود بادیگران ، نتیجه ای جزیأس یا بالا رفتن توقعات ندارد. بنابراین هرکس باید خود را فقط با توانمندی ها و محدودیت های خود مقایسه کند تا با رسیدن به سطحی از خودشناسی، تصمیم بهتری برای ازدواج بگیرد. مقایسه فرصت های ازدواج خود با سایر افراد (دوستان، فامیل و…)گاه به بهای از دست دادن موقعیتهای مناسبی تمام می شود که هرگز قابل برداشت نیست.
9- تفاوت فرهنگی؛ دراین موارد باید به نکات زیر توجه کرد:
- فرد در صورتی که قدرت انطباق با شرایط جدید و متفاوت را دارد، می تواند این ازدواج را بپذیرد.
- فرد باید قبل از ازدواج بافرهنگ و آداب و رسوم طرف مقابل به خوبی آشنا شود تا با رعایت آن، مانع از ایجاد اختلاف با وی با خانواده و بستگان او گردد. او باید خانواده خود را نیز دراین زمینه توجیه کند.
- اگر سطح تفاوت فرهنگی بسیار بالابود، این ازدواج چندان مناسب نیست، زیرا اغلب اختلافات ناشی از تفاوت اعتقادات و رفتارهای برخاسته از فرهنگ فرد است.
10- مخالفت والدین؛ درصورتی که پدر یا مادر با ازدواج فرزند مخالفت کنند، مهمترین رخداد زندگی او بدون همراهی و تایید بزرگ ترین حامیانش خواهد بود و آغاز زندگی مشترک با اضطراب و تنش همراه خواهدشد، پس باید موافقت آنها جلب شود. دراین زمینه می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- بهتر است فرد علت مخالفت را جویا شود و به دلایل آنها بیندیشد. شاید دلیل منطقی و موجهی دارند که دراین صورت، او درتصمیم خود بازنگری کند. اگرعلت مخالفت آنان غیر منطقی است، با آرامش و احترام و رعایت روابط عاطفی صحیح، آنان را باخود همراه سازد. فرد نباید با عقیده های غیر منطقی آنها صریحاً مخالفت کند؛ بلکه در ابتدا بخشی از سخنان آنها رابپذیرد و به تدریج خواسته های خود را مطرح نماید.
- از افرادی که دلایل او را درک می کنند و می پذیرند و برپدر و مادر او نیز نفوذ دارند، استفاده کند تا میانجی گری کنند. این فرد می تواند از بستگان ، دوستان پدر یا مادر ، یک روحانی یا مشاور باشد.
- برای متقاعد کردن پدرومادر، ابتدا هریک راکه دختر یا پسر پیش آنها نافذتر است، باخود همراه سازد. سپس برمحبت و احترام خود به آنها بیفزاید تا محبت و رضایت آنها را بیشتر جلب کند.
11- سراغ نداشتن فرد مناسب؛ اگر فرد مناسبی برای ازدواج یافت نشد، از افراد امین و توانمند به خصوص دوستان کمک گرفته شود. تضرع به درگاه خدا و توسل به اهل بیت (علیهم السلام ) نیز کلید حل این مشکل است.
توصیه شده که برای تسهیل ازدواج و یافتن همسر مناسب، آیه : «رَبَّنَا هَب لَنَا مِن أزوَاجِنَا وَ ذُرِّیَاتِنَا قُرَهَ أعیُنٍ وَ اجعَلنَا لِلمُتَّقِینَ إمَاماً…»؛ زیاد خوانده شود. (سوره فرقان، آیه74)
یا پسران در قنوت نمازها دعای «اللَّهُمَّ اَرزِقنِی زَوجَه ًصَالِحَه ً» و دختران «اللَّهُمَّ اَرزِقنِی زَوجاً صَالِحاً» را بخوانند.
12- ازدواج فامیلی؛ نباید از ازدواج فامیلی هراسی داشت، چه بسا دراین نوع ازدواج ها، تناسب بیشتری وجود داشته باشدو حمایت های فامیلی هم بیشتر صورت گیرد. علاوه برآن شناخت از فرد مقابل بیشتر و دقیق تر و امکان فریب بسیارکمتر است. در ضمن از آنجا که معمولاً آداب و رسوم، اخلاق و اعتقادات فامیل شباهت بیشتری به هم دارد، تفاهم با همسر و خانواده او نیز بیشتر است. در ازدواج فامیلی باید با این نکات توجه کرد:
- از مشاوره ژنتیک غفلت نشود.
- براساس انتخاب عاقلانه انجام شود، نه فقط پیروی از آداب و رسوم.

منبع:
1. بانکی پورفردودیگران،امیرحسین،دانش خانواده و جمعیت ،1392ش.
2.علاسوند،فریبا، زن در اسلام،1392ش.